Формы дзеясловаў у англійскай мове

Формы дзеясловаў у англійскай мове шматстайныя. Але гэта не падстава лічыць яго граматыку неспасціжнай навукай. Калі вы сур'ёзна вырашылі заняцца яе вывучэннем, у першую чаргу неабходна адкінуць усякую сур'ёзнасць і пачытаць кнігу псіхолага і педагога А.А. Пыльцына пад назвай «Англійская ў сямейным коле».

Бачу, вам так і хочацца спытаць: «Навошта тыя часовыя формы дзеясловаў у ангельскай мове?» Тлумачэнне вельмі простае. Памятаеце мультык пра медзведзяня Віні-Пуха: аднойчы ён не захацеў есці «няправільны мёд», які збіралі «няправільныя пчолы»? Гэта, вядома, жарт. Але, уяўляеце, англічане такія жартаўнікі, што ўсур'ёз вырашылі размаўляць на «няправільным» мове. У іх нават ёсць няправільныя дзеясловы. Не верыце? Судзіце самі! Напішам маленькі спіс: 3 формы дзеясловаў у англійскай мове:

1. дараваць: forgive-forgave-forgiven
2. пачынаць: begin-began-begun
3. ісці: go-went-gone
4. карміць: feed-fed-fed
5. бегчы: ran-run-ran
6. спыняць: quit-quit-quit

Чаму гэтыя дзеясловы назвалі няправільнымі - здагадацца зусім не цяжка. Бо калі паглядзець на іх пільна, становіцца відавочным, што ў першых трох ўсе формы розныя. У чацвёртага дзве апошніх формы паміж сабой супадаюць, але адрозніваюцца ад першай. У пятага супадаюць першая і апошняя формы. У шостага ўсе тры формы абсалютна ідэнтычныя. Хіба можна такіх непаслухмяных гарэз параўнаць з правільнымі дзеясловамі? Мяркуйце самі:

адкрываць: open-opened-opened

пытацца: ask-asked-asked

глядзець: watch-watched-watched

Вось дзе парадак і кантроль: у правільных дзеясловаў другая і трэцяя формы супадаюць пры любых абставінах і заўсёды маюць канчатак - ed.

А што такое першая форма дзеяслова? Ангельская граматыка прапануе нам пазнаёміцца з Яго Вялікасцю інфінітывам. Вы ніколі не зможаце праігнараваць гэтую Вельмі Важную Персону, таму што перад ім заўсёды ўжываецца часціца to, і ён адказвае на пытанне "што рабіць?" Ну а што можна адказаць на такое пытанне? Вядома ж:

to learn, to learn, to learn!

(вучыцца, вучыцца, вучыцца!)

Інфінітыў заўсёды дыктуе, што мы павінны рабіць:

чытаць: to read

ёсць: to eat

спаць: to sleep

Я думаю, з сказанага становіцца відавочным, што інфінітыў з'яўляецца першай формай ангельскага дзеяслова. Але што мы бачым: у сказе

I like to eat bananas. Я люблю ёсць бананы.

Цэлых два разы сустракаецца першая форма дзеяслова, але толькі перад адной з іх стаіць часціца to - як гэта разумець?

Усё проста: to eat - гэта інфінітыў (які адказвае, як мы памятаем, на пытанне "што рабіць?"). Слова like не мае часціцы to, а значыць, адказвае на пытанне "што раблю?».

А вось калі б я рабіў нешта раней, спатрэбілася б ўжыванне другой формы дзеясловаў у англійскай мове.

прыклад:

I ate bananas yesterday.

Учора я ела бананы.

I drove a limousine last night.

Учора ўвечары я каталася на лімузіне.

I wrote letters to my girlfriends.

Я пісала лісты сяброўкам.

Зараз, каб сказаць пра тое, што адбывалася ў мінулым, вы проста паставіце дзеяслоў у другой форме! Як казаў выдатны акцёр В. Ліванаў (між іншым - лепшы Шэрлак Холмс усіх часоў і народаў): «Элементарна, Ватсан!». Аднак, калі ўсё так проста, то для чаго трэба ўжыванне трэцяй формы дзеясловаў у ангельскай мове? Прадчувала гэтае пытанне ...

Ці бачыце, з сказанай намі фразы I ate bananas yesterday зусім не зразумела, я ўсё бананы з'ела ўчора, або трохі на сёння пакінула. Сапраўды гэтак жа дзякуючы фразе I wrote letters to my girlfriends застаецца нявысветленым пытанне, напісала я лісты сяброўкам, ці яны так і засталіся недапісаны? Таму, калі мы захочам акцэнтаваць увагу суразмоўцы на тым, што дзеянне было завершана, спатрэбіцца веданне і ўжыванне трэцяй формы дзеясловаў у англійскай мове:

I have written letters to my girlfriends.

Я напісала лісты сяброўкам.

I have eaten bananas.

Я з'ела бананы.

І дзеяслоў have ў гэтых фразах ніяк не перакладаецца, таму што патрэбны менавіта для ўказанні на завершанасць дзеяння. Ён дапамагае пазначыць падзея ў мінулым, і таму носіць назву дапаможнага дзеяслова.

Калі вам спадабалася гэтая артыкул, і вы захочаце працягваць вывучэнне граматыкі англійскай мовы, абавязкова пачытайце ўрокі А.А. Пыльцина «Англійская ў стылі Рок» і «Англійская з бландынкамі» - вам спадабаецца яшчэ больш!