"Трымаць мова за зубамі" (фразеалагізм): значэнне і ўжыванне

Пачнем здалёк. Цяпер нешматлікія перакананыя ў тым, што маўчанне - гэта золата. Цяпер шматлікія кажуць, кажуць, кажуць. Вакол нас тысячы слоў, у якіх мала сэнсу. Для тых, хто гэта адчувае, а таксама для ўсіх астатніх мы сёння разбяром выраз «трымаць язык за зубамі» (фразеалагізм). Значэнне яго будзе разгледжана на блізкіх кожнаму прыкладах.

паходжанне

Відавочна, што паходжанне фразеалагізма, які прыцягнуў нашу ўвагу сёння, бытавое. Яно (ўзнікненне) грунтуецца на назіранні. Калі чалавек маўчыць, яго мова спакойна ляжыць за зубамі, ніжняя сківіца не рухаецца, і ўсё ў парадку.

Ёсць няхітрае тлумачэнне лінгвістычнага генезісу выразы «трымаць язык за зубамі»: фразеалагізм, значэнне якога кажа нам пра карысць маўчання ў некаторых сітуацыях. Рухаемся да прыкладаў ужывання. Яны дапамогуць нам зразумець сэнс ўстойлівага словазлучэння ў поўным аб'ёме.

экзамен

Вядома, многім хацелася б зваротнага, але экзамен школьны або ў інстытуце - гэта не тое месца, дзе можна трымаць язык за зубамі.

Вядомая гісторыя. Студэнт не ведае адказу на пытанне, і ён маўчыць. Ёсць распаўсюджанае меркаванне: у такой непрыемнай сітуацыі трэба казаць, што заўгодна, галоўнае - не маўчаць. На самай справе лепш часам падумаць некаторы час, а потым узважана нешта сказаць. А калі сказаць няма чаго, то варта вымавіць хаця б тое, што памятаеш добра, у надзеі, што экзаменатар пашкадуе. Гэта не самае высакародную справу, але мэта апраўдвае сродкі.

Калі ж маўчаць з вінаватым выглядам, то выкладчык можа сказаць: «Ну што, малады чалавек, трымаць язык за зубамі (значэнне выразу мы ўжо ўяўляем сабе дастаткова добра) - гэта не лепшая палітыка на экзамене». І тут настаўнік будзе альбо выцягваць студэнта, або аддасць залікоўку і скажа прыйсці на пераздачу у пазначаны дзень.

шлюбная сварка

Усім, у каго ёсць пара, вядома стан вулкана ўнутры, калі хочацца закрануць дакладней і больш балюча, даказаць сваю перавагу, заесці любімага, які ў гэтую хвіліну ўяўляецца галоўным супернікам і ворагам.

Менавіта ў такой сітуацыі часцей за ўсё і ўспамінаецца выраз "трымаць язык за зубамі" (фразеалагізм). Значэнне яго ў дадзеным выпадку кажа нам пра тое, што навык своечасова не сказаць чагосьці - гэта вялікае мастацтва. Яно, без сумневу, ужо захавала мноства адносін паміж людзьмі (шматгадовая дружба і велізарная колькасць шлюбаў).

Тут самае галоўнае - утрымаць пры сабе крыўдныя словы (як правіла, несправядлівыя) і перачакаць разьліва ў сабе лютасьці і нянавісці. Усім вядома, яны імгненная. Спадзяемся, чытачу зусім ясна, наколькі выдатна выраз «трымаць язык за зубамі» (фразеалагізм). Значэнне яго не так ужо цяжка для разумення.

Рэклама 90-х і сінонімы да фразеалагізмы

Была рэклама вядомай жавальнай гумкі, і вось у ёй згадвалася фраза: «Часам лепш жаваць, чым казаць». Самае парадаксальнае ў гэтым прыкладзе тое, што фізічна афарызм супрацьпастаўляецца разглядаемага фразеалагізмы. Апошні пераконвае адрасата не турбаваць сваю ніжнюю сківіцу, а рэклама - наадварот. Але важны вынік - маўчанне. У адным выпадку - рот заняць працэсам жавання, а ў іншым - чалавек настолькі мудры, каб не раскрываць рота.

Аднак пакінем гэта. Ёсць больш традыцыйны прыклад. Калі раптам у кагосьці ўзнікае пытанне аб тым, маўленчай абарот «трымай язык за зубамі» прыказка какая можа замяніць, адказваем: «маўчанне - золата» цалкам падыдзе для гэтай мэты.

Сінонімам пры пэўным збегу абставінаў можа стаць амаль любы словазлучэнне, якое заклікае чалавека да маўчання. Напрыклад, "не пылу», «не разыходзіцца», «стрымаць імпэт», «цішыня ў зале».

У выніку ўсё роўна чалавек павінен зразумець, як спяваў Булат Окуджава: «Як шмат, уявіце сабе, дабрыні ў маўчанне». І гэтая галоўная мудрасць выразы «трымаць язык за зубамі». Аб маўчанні шкадуюць значна менш, чым пра вымаўленым слове. Аб маўчанні можна гараваць толькі тады, калі чалавек маўчыць, а на яго вачах дзеецца несправядлівасць.