Білінгвы - гэта хто такія? Як стаць чалавекам, якія валодаюць дасканала двума мовамі?

Сёння ўсё больш папулярным становіцца валоданне замежнымі мовамі. Тлумачыцца ўсё даволі проста: спецыяліст, які аднолькава добра гаворыць і піша, да прыкладу, на англійскай або італьянскім, хутчэй знойдзе прэстыжную працу ў міжнароднай кампаніі. Акрамя таго, існуе меркаванне, што вывучэнне адразу некалькіх моў у раннім узросце спрыяе больш хуткаму развіццю маўленчага апарата дзіцяці. Ёсць і іншыя прычыны. У выніку ўсё больш і больш людзей імкнуцца выхаваць сваіх дзяцей білінгваў, а то і зусім паліглот. Але хто гэта такія і як авалодаць некалькімі мовамі ў дасканаласці?

Хто такія білінгвы

Білінгвы - гэта людзі, аднолькава валодаюць дзвюма мовамі. Пры гэтым кожны з іх лічыцца родным. Такія людзі не толькі размаўляюць і ўспрымаюць два мовы на адным узроўні, але і думаюць на іх. Характэрна, што ў залежнасці ад асяроддзя або месца чалавек аўтаматычна перамыкаецца на тую ці іншую гаворка (і не толькі ў працэсе вербальнага зносін, але і ў думках), часам нават не заўважаючы гэтага.

Білінгваў могуць быць як перакладчыкі, так і дзеці ад змешаных, міжнацыянальных шлюбаў ці ж выхаваныя ў іншай краіне.

У дарэвалюцыйны перыяд у заможных сем'ях стараліся наняць для выхавання атожылкаў гувернантак з Францыі ці Германіі. Такім чынам, многія дваране з дзяцінства вывучалі замежную мову, становячыся пасля білінгвы.

Білінгваў або білінгвы?

Варта адразу адзначыць, што разам з тэрмінам "білінгваў" існуе паронимичный яму - "білінгваў". Нягледзячы на падобнае гучанне, значэнне ў іх рознае. Так, білінгваў - кнігі, помнікі пісьменства, створаныя адначасова на дзвюх мовах. Часцяком гэта прадстаўленыя паралельна тэксты.

віды білінгваў

Вылучаюць два асноўных выгляду білінгваў - чыстыя і змешаныя.

Чыстыя - людзі, якія выкарыстоўваюць мовы ізалявана: на працы - адзін, дома - іншы. Ці ж, да прыкладу, з аднымі людзьмі гавораць на адной мове, з іншымі - на іншым. Даволі часта гэта назіраецца ў сітуацыі з перакладчыкамі або людзьмі, якія пераехалі на пастаяннае месца жыхарства за мяжу.

Другі тып - змешаныя білінгвы. Гэта людзі, якія валодаюць дзвюма мовамі, але пры гэтым свядома не размяжоўваюць іх. У размове яны раз-пораз пераходзяць з аднаго на іншы, пры гэтым пераход можа адбывацца нават у рамках аднаго сказа. Даволі яркі прыклад такога білінгвізму - змешванне ў прамовы рускага і ўкраінскага моў. Так званы суржык. У выпадку, калі білінгвы не можа падабраць патрэбнага слова на рускай, замест яго ён выкарыстоўвае ўкраінскі эквівалент, і наадварот.

Як становяцца білінгвы?

Ёсць некалькі шляхоў ўзнікнення дадзенага з'явы.

Адна з асноўных прычын - змешаныя шлюбы. Дзеці-білінгвы ў інтэрнацыянальных сем'ях - не рэдкасць. Так, калі адзін з бацькоў з'яўляецца носьбітам рускай мовы, а другі - ангельскай, то ў ходзе свайго развіцця дзіця аднолькава добра засвойвае і тую, і іншую гаворка. Прычына простая: зносіны адбываецца з кожным з бацькоў на яго роднай мове. У такім выпадку лінгвістычнае ўспрыманне ў дзяцей развіваецца аднолькава.

Другая прычына - эміграцыя бацькоў адной нацыянальнасці да або пасля нараджэння дзіцяці. Пасіўныя білінгвы - гэта людзі, якія выраслі альбо ў краінах з дзвюма дзяржаўнымі мовамі, альбо ў сем'ях мігрантаў. У такім выпадку вывучэнне другой мовы адбываецца ў школе або дзіцячым садзе. Першы ж прышчапляецца бацькамі ў працэсе выхавання.

Яскравым прыкладам краін, дзе найбольш часта сустракаюцца білінгвы дадзенага тыпу, - Канада, Украіна і Беларусь.

Вылучаюць таксама людзей, спецыяльна засвоілі другі мова. Звычайна гэта адбываецца ў тым выпадку, калі чалавек іміграваў у іншую краіну, стварыў сям'ю з замежнікам.

Акрамя таго, практычна кожны перакладчык ў працэсе свайго навучання становіцца білінгвы. Без гэтага немагчымы паўнавартасны і якасны пераклад, асабліва сінхронны.

Найбольш часта можна сустрэць білінгваў, англійская мова для якога з'яўляецца роднай разам з рускай, нямецкай ці, скажам, іспанскім.

перавагі

Якія ж перавагі дадзенай з'явы? Вядома ж, асноўны плюс - гэта веданне дзвюх моў, што ў далейшым дапаможа знайсці годную працу альбо ўдала іміграваць. Але гэта толькі ўскоснае перавага.

Як адзначаюць навукоўцы, білінгвы больш успрымальныя да іншых людзей і культур чужых краін. Маюць шырокі кругагляд. Звязана гэта з тым, што кожная мова з'яўляецца адлюстраваннем жыцця і традыцый канкрэтнага народа. У ім закладзены спецыфічныя паняцці, адлюстраваны абрады, вераванні. Вывучаючы замежны, дзіця таксама знаёміцца і з культурай яго носьбітаў, вывучае ідыёмы і іх значэнне. Даўно вядома, што тыя ці іншыя фразы немагчыма даслоўна перавесці на іншую мову. Так, на ангельскую даволі цяжка перавесці назву святаў Масленіца, Івана Купала, так як яны адсутнічаюць у ангельскай культуры. Іх можна толькі апісаць.

Мозг людзей, якія валодаюць некалькімі мовамі, больш развіты, розум гнуткі. Вядома, што дзеці-білінгвы вучацца лепш сваіх аднакласнікаў, ім аднолькава лёгка даюцца як гуманітарныя, так і дакладныя навукі. У больш сталым узросце яны хутчэй прымаюць тыя ці іншыя рашэнні, не думаюць стэрэатыпамі.

Яшчэ адзін несумнеўны плюс - гэта больш развітая металингвистическое ўспрыманне. Такія людзі часцей, бачачы памылкі ў прамовы, разумеюць яе граматыку і структуру. У далейшым яны хутчэй асвояць трэці, чацвёрты, пяты мовы, ужываючы ўжо наяўныя веды лінгвістычных мадэляў.

Тры перыяду вывучэння

Ступень валодання мовай залежыць ад узросту, у якім была распачата праца. Дзецьмі-білінгвы становяцца як у раннім, дзіцячым узросце, так і ў пазнейшыя перыяды. Іх вылучаюць ўсяго тры.

Першы - дзіцячы білінгвізм, ўзроставыя межы якога - ад 0 да 5 гадоў. Лічыцца, што менавіта ў гэтым узросце лепш за ўсё пачынаць вывучэнне другой мовы. У гэты час нейронавыя сувязі фармуюцца хутчэй, што ўплывае на якасць засваення новай лінгвістычнай мадэлі. Пры гэтым прывіваць другую мову варта ўжо ў той перыяд, калі дзіця пазнаёміўся з асновамі першага. У гэты час фізіялагічна развіты органы прамовы, дробная маторыка, увага і памяць. Прыкладны ўзрост - 1.5-2 года. У такім выпадку дзіця будзе гаварыць на абодвух мовах без акцэнту.

Дзіцячы білінгвізм - ад 5 да 12 гадоў. У гэты час дзіця ўжо свядома вывучае мову, папаўняе свой пасіўны і актыўны слоўнікавы запасы. Вывучэнне другой лінгвістычнай мадэлі ў дадзеным узросце таксама забяспечвае чыстую гаворка і адсутнасць акцэнту. Хоць у дадзены перыяд дзіця ўжо выразна ўсведамляе, якая мова з'яўляецца для яго першым, родным.

Трэці этап - падлеткавы, з 12 да 17 гадоў. На вывучэнне другой мовы ў дадзенай сітуацыі часцяком ўплывае школа. Білінгвы пачынаюць выхоўваць у сярэдняй школе, у спецклас з вывучэннем замежнай мовы. Варта адзначыць, што фарміраванне яго спалучана з шэрагам праблем. У першую чаргу - з захаваннем у далейшым акцэнту. Па-другое, дзіцяці даводзіцца адмыслова настройвацца на вывучэнне чужой яму гаворкі.

стратэгіі білінгвізму

Вылучаюць тры асноўныя стратэгіі ў вывучэнні білінгвізму.

1. Адзін з бацькоў - адна мова. Пры такой стратэгіі ў сям'і адразу размаўляюць на дзвюх мовах. Так, да прыкладу, маці мае зносіны з сынам / дачкой выключна на рускай, бацька - на італьянскай. Пры гэтым дзіця аднолькава добра разумее абедзьве мовы. Варта адзначыць, што пры такой стратэгіі па меры сталення білінгваў могуць узнікнуць праблемы. Найбольш распаўсюджаная - калі дзіця ўсведамляе, што бацькі разумеюць яго гаворка па-за залежнасці ад таго, на якой мове ён гаворыць. Пры гэтым ён выбірае зручны для сябе мову і пачынае мець зносіны пераважна на ім.

2. Час і месца. Пры такой стратэгіі бацькамі вылучаецца пэўны час ці месца, у якім дзіця будзе мець зносіны з навакольнымі выключна на замежнай мове. Да прыкладу, па суботах сям'я мае зносіны на англійскай ці нямецкай, наведвае моўнай гурток, дзе камунікацыя адбываецца выключна на замежнай.

Дадзены варыянт зручна ўжываць для выхавання дзіцяці, родная мова для якога - рускі. Білінгваў ў гэтым выпадку можна выхаваць, нават калі абодва бацькі з'яўляюцца рускамоўнымі.

3. Хатні мову. Так, на адной мове дзіця мае зносіны выключна дома, на другім - у садку, школе, на вуліцы. Ўжываецца часцяком у тым выпадку, калі бацькі імігравалі ў іншую краіну разам з малым і самі даволі пасрэдна валодаюць замежным.

працягласць заняткаў

Колькі неабходна вывучаць замежную мову, каб стаць білінгвы? Дакладнага адказу на гэтае пытанне няма. Лічыцца, што пры засваенні чужой прамовы ў свядомым узросце неабходна надаваць заняткам не менш за 25 гадзін у тыдзень, гэта значыць каля 4 гадзін у дзень. Пры гэтым варта выконваць не толькі практыкаванні на развіццё прамовы і разумення, але і лісты, чытанні. У цэлым працягласць заняткаў павінна разлічвацца зыходзячы з абранай стратэгіі навучання, а таксама мэтаў і часу, на працягу якога плануецца засвоіць тыя ці іншыя веды.

Карысныя парады

Такім чынам, як жа выхаваць білінгвы? Прапануем восем рэкамендацый, якія дапамогуць вам правільна арганізаваць заняткі з дзіцем.

1. Выберыце адну, найбольш зручную для сябе стратэгію і няўхільна вынікайце ёй.
2. Старайцеся змясціць дзіцяці ў культурную сераду вывучаемай вамі мовы. Для гэтага Знаёмцеся яго з традыцыямі абранага народа.
3. Як мага больш кажаце з дзіцем на замежнай.
4. Спачатку не акцэнтуйце увагу дзіцяці на памылках. Папраўляў яго, але не унікайце ў падрабязнасці. Для пачатку папрацуйце над слоўнікавым запасам, а затым ужо вучыце правілы.
5. Старайцеся адправіць свайго дзіцяці ў моўныя лагера, гульнявыя групы, наведвайце разам з ім моўныя клубы.
6. Выкарыстоўвайце для навучання аўдыё- і відэаматэрыялы, кнігі. Білінгвы на англійскай могуць чытаць як адаптаваную, так і арыгінальную літаратуру.
7. Не забывайце хваліць дзіця за яго поспехі, заахвочваць яго.
8. Абавязкова растлумачце, навошта вы вучыце замежную мову, што менавіта ён дасць у будучыні. Зацікаўце дзіцяці ў навучанні - і вы дасягне поспеху.

магчымыя цяжкасці

Якія цяжкасці могуць узнікнуць у ходзе вывучэння мовы? Пералічоны асноўныя з іх:

1. Абмежаваны слоўнікавы запас абодвух моў з-за розных сфер спажывання. Так, калі дзіця выкарыстоўвае замежны выключна ў школе, то ў яго слоўнікавы запас могуць не ўваходзіць многія лексемы, прызначаныя для абазначэння бытавых паняццяў, і наадварот.
2. Няўменне чытаць і пісаць на адной з моваў. Часцяком узнікае пры няправільным падыходзе бацькоў да навучання дзіцяці-білінгвы. Мова, якому надаецца пры гэтым большую ўвагу, становіцца асноўным.
3. Асераднёны характар вымаўлення. Як на адным, так і на другім мове можа паўстаць акцэнт.

4. Няправільнае націск у тых ці іншых словах. Асабліва калі ў мовах сустракаюцца аднолькавыя лексемы з розным націскам.
5. Стратэгія змешвання моў у тым выпадку, калі суразмоўца разумее абодва. У цэлым дадзеная праблема ўстараняецца сама ў працэсе сталення дзіцяці.

высновы

Білінгвы - гэта людзі, у аднолькавай меры валодаюць дзвюма мовамі. Становяцца такімі яны яшчэ ў маленстве ў сілу моўнага асяроддзя, пры ўзмоцненым навучанні замежнай мовы. Вядома, стаць білінгваў можна і ў больш познім узросце, але гэта будзе спалучана з шэрагам праблем.