«І ваўкі сыты, і авечкі цэлыя»: этымалогія і сэнс прымаўкі

Рускую мову, як і ўсе астатнія мовы свету, мае сваё багацце, і яно перадаецца з пакалення ў пакаленне. Гэтай каштоўнасцю з'яўляюцца ўстойлівыя выразы, сэнс у якія закладзены даўно і зразумелы ўсім: прыказкі, прымаўкі, фразеалагізмы. У кожнай мове ёсць свае прымаўкі, і часам адна і тая ж прыказка перакладаецца з адной мовы на іншую, змяняючы нават персанажаў. У апошні час у палітыцы для апісання сітуацыі ў свеце або ў асобнай краіне выкарыстоўваецца прымаўка «і ваўкі сыты, і авечкі цэлыя".

Выкарыстоўваючы прыказкі, прымаўкі і фразеалагізмы ў сваёй прамове, чалавек паказвае, што ён добра ведае культуру народа. Бо менавіта з народных казак ўзятыя многія ўстойлівыя выразы, якія запомніліся і палюбіліся за сваю яркасць і вобразнасць. Калі чалавек правільна, а галоўнае, пісьменна ўжывае ўстойлівыя абароты ў прамовы і на пісьме, то гэта з'яўляецца прыкметай адукаванасці і маўленчага этыкету. Калі маўленчай абарот ужываецца не да месца, не ў той сферы ўжывання ці з няправільным значэннем, гэта можа прывесці да маўленчай памылцы і неспадзяванкі ў размове. Выкарыстоўваючы фразеалагізмы, трэба абавязкова ўлічваць стыль размовы, сэнсавую нагрузку і стылістычныя ўласцівасці.

На тэлебачанні і ў журналістыцы для апісання палітычных зменаў часта ўжываюць фразеалагізм «і ваўкі сыты, і авечкі цэлыя". Сэнс гэтага выказвання і апісваная праблема не заўсёды супадаюць. Адкуль жа ўзята гэты выраз і што яно абазначае?

Прыказка ці прымаўка?

Словы "прыказкі" і "прымаўкі" часта ўжываюцца разам, і шмат хто лічыць, што яны маюць адно і тое ж значэнне. З аднаго боку, гэта правільна. Калі мы скажам, што "ваўкі сыты, авечкі цэлыя" - прыказка, ніхто не стане спрачацца і сцвярджаць, што гэта прымаўка. Бо гэтыя дзве з'явы нясуць схаваны сэнс, яны лаканічныя, кароткія па змесце, часам рыфмуюцца, паказваюць на недахопы або заахвочваюць чалавека.

Няма выразнай класіфікацыі крылатых выразаў, але ёсць некаторыя пэўныя адрозненні.

Прыказкі - гэта закончаны прапанову, у якім робіцца ўпор на нейкае дзеянне і пабудавана па нейкай логіцы. У прыказцы ёсць мараль, вучэнне чаму-то, падаплёка да нечага. Часцей за ўсё ёсць дзве часткі, і другая з'яўляецца як бы высновай з першай. У некаторых прыказак ёсць аўтар, вядома, адкуль гэта ўзята.

Для прыкладу можна прывесці наступныя прыказкі: "не кажы гоп, пакуль не пераскочыш", "не ведаючы броду, не лезь у ваду", "цішэй едзеш - далей будзеш".

Прымаўкі не зьяўляюцца прапановамі, гэта нейкае выяўленне для апісання з'явы або заканамернасці. Тут няма ніякіх дзеянняў, а проста апісваецца факт таго, што адбылося. Няма маралі або вучэнні. Прымаўкі ўзятыя з народных выказванняў або аўтар невядомы.

Для прыкладу можна прывесці наступныя прымаўкі: "два боты - пара", "папера ўсё сцерпіць", "дурням закон не пісаны".

«І ваўкі сыты, і авечкі цэлыя": значэнне фразеалагізма

Фразеалагізмы - гэта ўстойлівыя выразы, якія заўсёды ўжываюцца ў пераносным значэнні. Для фразеалагізмаў натуральна ўжыванне гіпербалы і алегорыі. У іх таксама прысутнічае трапнасць у выкладзе факту, некаторыя фразеалагізмы ўжываюцца для таго, каб паказаць жыццёвы вопыт, пазіцыю і стаўленне да свету. Гэтыя выразы ўстойлівыя і не змяняюцца. Адны фразеалагізмы ўзятыя з народнай мудрасці, іх аўтары невядомыя, а іншыя добра вядомыя сваімі першаадкрывальнікамі.

Фразеалагізм «і ваўкі сыты, і авечкі цэлыя" значэнне мае найгранага, бачнага дабрабыту, дзе як быццам нікому не прыносілі шкоды.

З усяго вышэйсказанага можна зрабіць выснову, што гэта выказванне, хутчэй за ўсё, не прыказка, а ставіцца да разраду прымавак або фразеалагізмаў.

значэнне прымаўкі

Вельмі добрая і жыццёвая прымаўка «і ваўкі сыты, і авечкі цэлыя» мае неадназначнае значэнне. Воўк і авечка выкарыстоўваюцца не толькі ў прымаўках і фразеалагізмы, але і з'яўляюцца героямі розных казак і баек. Яшчэ ў біблейскіх апавяданнях авечка была прататыпам праведніка і ўсім давяраць чалавеку, а воўк - грэшніка і спакусніка. Гэта два бакі, якія ніколі не могуць прыйсці да аднаго меркавання, у іх пастаянна ёсць супярэчнасці.

Гэта прымаўка пра мудрасьць, пра тое, што заўсёды можна бязбольна выйсці з бязвыхаднай сітуацыі. Можна дамовіцца пра нешта, часам пераступіць праз свае прынцыпы, але пры гэтым нічога не страціць і не прынесці ў ахвяру. За час свайго выкарыстання прымаўка «і ваўкі сыты, і авечкі цэлыя" трохі пераўтварылася, з'явілася канцоўка «і вечная слава пастуху». Бо менавіта пастух пакутуе падчас гэтай барацьбы паміж ваўком і пастухом.

У сучасным свеце гэта прымаўка выкарыстоўваецца для апісання людзей, якія дамагаюцца розных мэтаў, і кожны лічыць, што ён мае рацыю, не хоча ісці на саступкі. А пастухом выступае чалавек, які знайшоў кампрамісны шлях вырашэння праблемы, ня пакрыўдзіўшы ні адзін з бакоў.

Этымалогія паходжання выразы

Як ужо было сказана, ваўкі і авечкі згадваліся яшчэ ў Бібліі, але вядома, што ў прымаўку гэтыя жывёлы ўвайшлі са старажытных метафарычных выказванняў, дзе супрацьпастаўляліся ваўкі і авечкі або ягняты. У рускую мову выраз патрапіла з тых месцаў, дзе больш за ўсё было пашы з авечкамі, з бязмежнай Сальск або Моздокскую стэпе. Пастухі ведалі аб праблеме знікнення авечак са статку і адразу казалі меншы лік галоў. Бо за прапажу авечак пастух павінен кампенсаваць гаспадару кошт жывёлы. Вось адсюль і з'явіўся разумны пастух-малайчына.

Ўжыванне слоў "воўк" і "авечкі" у іншых крылатых выразах

У многіх фразеалагічных абарачэннях па тыпу «і ваўкі сыты, і авечкі цэлыя" значэнне фразеалагізма амаль не адрозніваецца ад значэння прымаўкі. Але ёсць яшчэ вялікая колькасць ўстойлівых выразаў са словам "воўк". Самым яркім і ужывальным з'яўляецца «воўк у авечай шкуры». Гэты выраз таксама ўзята з біблейскіх апавяданняў і паказвае, што дрэнны чалавек, каб дасягнуць сваіх планаў, можа прыкінуцца добрым, але нічога добрага не варта ад гэтага чакаць.

"Воўк авечак не зьбярэ". "Ваўкі чуюць, дзе авечкі начуюць". Гэтыя два фразеалагізма таксама апісваюць неадпаведнасць характараў двух жывёл, той факт, што авечкі з'яўляюцца здабычай ваўкоў, і ніколі ім не стаць сябрамі.