Рука руку мые: значэнне і паходжанне фразеалагізма

Часцей за ўсё пры гучанні прыказкі «рука руку мые» ў людзей з'яўляюцца асацыяцыі з Вачыма светам. Гэта і нядзіўна, бо ў народзе ў гэтай фразы ёсць і рыфмаваць працяг - «злодзей злодзея крые».

вытокі

Вядома, у арыгінале ў гэтага выразу такога значэння не было, бо прыйшло яно ў нашу мову з латыні. «Manus manum lavat» - менавіта так гучыць прыказка на мёртвым ўрачыстым мове. Калі верыць гісторыі, то самым першым сказаў фразу «рука руку мые» і ўвёў яе ва ўжыванне Платон, хоць з упэўненасцю казаць пра аўтарства такога старажытнага выказванні нельга. Значэнне фразеалагізма зусім не змянілася нават з ходам часу, як не змянілася ні адна якая прыйшла з латыні прымаўка. Да прыкладу, «homo homini lupus est» (чалавек чалавеку - воўк) ўжываецца сёння ў тым жа значэнні, у якім яно ўжывалася і сотні гадоў таму. Мабыць, гэта пацвярджае глыбокую мудрасць лацінскіх крылатых выразаў, ня маюць патрэбу ў дадатках або навамодных трактоўках. Але нашы людзі, вядома, прымудрыліся няправільна яго зразумець і спажыць на свой манер.

Аб узаемадапамогі і дружбе

Калі паспрабаваць разабраць выраз «рука руку мые» з пункту гледжання логікі, то аналогія з жыццёвымі сітуацыямі будзе праглядацца вельмі выразна. Для гэтага таксама можна звярнуцца па дапамогу да чорнага гумару. Цяжка бо ўявіць, як аднарукі чалавек мые сваю адзіную руку перад ежай, а вось уладальнікі двух рук спраўляюцца з гэтай задачай лёгка і проста. Тое ж самае адбываецца і ў жыцці - у адзіночку чалавек часам не можа дасягнуць жаданага выніку, а падаспела дапамога таварыша заўсёды выбавіць яго. Гэта сведчыць аб тым, што сацыяльныя кантакты і сяброўскія адносіны заўсёды карысныя і дзейсныя, а ганарлівым і самастойным людзям у гэтым жыцці дамагацца свайго значна цяжэй. Паказаць на прыкладзе, як рука руку мые, вельмі проста. Выпускнік не надта прэстыжнага універсітэта будзе доўга і нудна спрабаваць знайсці добрую працу ў незнаёмым горадзе, а пошукі яго ў выніку могуць скончыцца нічым. А вось студэнт, які паспеў за час вучобы завесці карысныя знаёмствы, уладкуецца на нядрэннае месца ў два рахунку.

Аб незаконнай дзейнасці «па паняццях»

Аднак фразеалагізм «рука руку мые» зусім нездарма атрымаў працяг «злодзей злодзея крые», і віной гэтаму нашы скажоныя рэаліі. Цяпер ужо ніхто не саромеецца казаць пра тое, што зарабляе на жыццё не зусім сумленным шляхам або за лепшае "не додавать» грошай сваім падначаленым, каб купіць дом у сталіцы ці лішні раз адпачыць за мяжой. Вядома, гэта «зладзейскае» працяг моцна скажае арыгінальнае значэнне прыказкі і спахабляецца яго. У людзей усталёўваецца стойкая асацыяцыя з чымсьці ганебным, брудным і незаконным, а бо першапачатковы сэнс гэтага выказвання вельмі высакародны. Наўрад ці атрымаецца ўявіць, як старажытныя мудрацы з зладзейскiм выглядам адкрываюць патрапаныя дыпламаты, абменьваюцца атрыманымі за сумнеўную дзейнасць грашыма і нашэптваюць адзін аднаму, што рука, аднак, руку мые. Праўда, гэта не значыць, што ў той час не было крадзяжу і жадання прысвоіць сабе чужое - проста тады пра гэта не гаварылі з гонарам ці самаздаволеннем.

Пра важнасць этымалогіі

Дзіўна, колькі аналагаў набыў у сучаснасці фразеалагізм «рука руку мые». Значэнне гэтай прыказкі можна раскрыць і з дапамогай іншых фраз, як, напрыклад, «крумкач крумкачу вока не выдзеўбе» або «адзін у полі не воін". «Афіцыйна» поўная прыказка выглядае так: «Рука руку мые, і абедзве белыя бываюць». Адно з устаноўленых значэнняў гэтага фразеалагізма - гэта як раз тое, што людзі могуць пакрываць адзін аднаго ў несумленных справах. Аднак гэта значэнне можна знайсці ва фразеалагічных слоўніках рускай мовы, дзе чамусьці не паказаная этымалогія гэтай фразы і не раслумачана першапачатковае яе значэнне. Лепш за ўсё запомніць такую трактоўку гэтага фразеалагізма: складаная справа лепш за ўсё выконваць разам, тады можна разлічваць на станоўчы вынік.