Дзень перакладчыка

Штогод у апошні дзень верасня святкуецца Дзень перакладчыка - прафесійнае свята ўсіх тых, хто валодае гэтай вельмі запатрабаванай спецыяльнасцю.

Сам па сабе Дзень перакладчыка - дастаткова малады свята. Бо яго пачалі святкаваць толькі толькі з 1991 года.

Тады Міжнародная федэрацыя, якая аб'ядноўвае ў сабе больш за сто асацыяцый тлумачоў з усяго свету, адзначыла яго як Міжнародны дзень перакладчыка.

Гэтая прафесія з даўніх часоў лічыцца адной з самых запатрабаваных і паважаных. Ніхто дакладна не ведае, дзе і калі з'явіліся першыя перакладчыкі. Некаторыя лічаць, што яны, мяркуючы па біблейскіх гісторый, з'явіліся тады, калі моцна разгневаны бог вырашыў разбурыць Вавілонскую вежу, якую людзі, заганарыўшыся, вырашылі пабудаваць да неба. Менавіта тады бог пазбавіў чалавецтва магчымасці адзінага зносін. І людзі, якія ў раптоўна перасталі адзін аднаго разумець, пасварыліся і разышліся па ўсім святле.

Дзень перакладчыка прызначаны на 30 верасня зусім не выпадкова: у 420 годзе ў гэты дзень памёр заступнік зямных перакладчыкаў, адзін з лацінскіх айцоў Святой Царквы - Еранім Стридонский. Святы бацька, як прызнае сусветная супольнасць, унёс бясспрэчны ўклад у развіццё перакладу як навукі. Менавіта ён - выбітны геній свайго часу, гісторык, пісьменнік, першым на лацінскі мову пераклаў Біблію - Вульгату.

Цікавая лёс гэтага чалавека: ён увесь час падарожнічаў, здзяйсняў паломніцтва на Святую Зямлю, некалькі гадоў пражыў пустэльнікам у пустыні Халкіда, вывучаючы сярод «скарпіёнаў і дзікіх звяроў" Халдэйскі і габрэйскі мовы. Як казаў сам Геранім Стридонский, ён не раз чуў трубы, абвяшчаюць Страшны Суд.

Сярод гісторыкаў ёсць меркаванне пра тое, што першыя перакладчыкі з'явіліся ў Егіпце. Іх існаванне зафіксавана дакументальна. Вядома, што Старажытны Егіпет заўсёды быў вялікім дзяржавай, якое славілася не толькі сваімі ваеннымі паходамі, але і лекарамі, філосафамі, мараплаўцамі і г.д. Інфармацыю егіпцяне чэрпалі адусюль, збіраючы яе ў розных землях, у розных народаў. І цалкам лагічна, што ўсё гэта было б проста бескарысным заняткам, калі б у Егіпце не было б таленавітых людзей - перакладчыкаў, якія маглі пісьменна перавесці любы каштоўны манускрыпт на сваю родную мову.

Вялікая была роля перакладчыкаў і ў Старажытнай Грэцыі, якая мела ў свой час досыць актыўны гандлёвы абмен з усходнімі дзяржавамі. Дзякуючы грэкам свет змог убачыць многія выданні Бібліі, бо значная частка Старога Запавету змагла захавацца толькі ў іх перакладах.

У Старажытнай Русі перакладчыкі называліся Толмачев. Першапачаткова іх пакліканнем была дапамога замежнікам, якія куплялі тавары на кірмашы. А затым, ужо з часоў праўлення Пятра, у штат загаду, які адказвае за адносіны паміж дзяржавамі, яны былі ўведзеныя як тыя, хто ўмее пісьменна тлумачыць - так, каб астатнім было зразумела.

Без перакладчыка не абыходзілася ні адно ваеннае дзеянне. 21 мая 1929 года ўказам было ўстаноўлена званне «ваенны перакладчык», тым самым узаконіўшы гэтую ўжо вельмі даўно існуючую прафесію.

А ў 2000 годзе па ініцыятыве выпускнікоў Інстытута замежных моў 21 траўня быў усталяваны Дзень ваеннага перакладчыка, які сёння лічаць сваім святам не толькі тыя, хто носіць пагоны, але і грамадзянскія спецыялісты.

Ваенны перакладчык першым на фронце пазнаваў аб дзеяннях суперніка, менавіта на ім ляжала адказнасць за дакладнасць і правільнасць перакладу тых дадзеных, ад якіх у далейшым маглі залежаць жыцці вельмі многіх людзей.

А. Пушкін лічыў перакладчыкаў "паштовымі коньмі прагрэсу", бо іх значэнне ў нашым жыцці хоць і непрыкметна, але вельмі важна.

Штогод у свеце Дзень перакладчыка святкуецца пад якім-небудзь пэўным дэвізам, тым, які бывае асабліва актуальны ў бягучым годзе.